Pas tevreden als je succesvol bent
Een tijdje terug stond er een artikel in Trouw dat mijn volle aandacht kreeg. Het Centraal Planbureau heeft een rapport gepubliceerd waarin onderzoek van de universiteit van Maastricht laat zien dat persoonlijke ontwikkeling van kinderen bijdraagt aan de mate van succes in hun latere (beroeps)leven. Heel mooi, veel pedagogen en onderwijzers zullen hier blij mee zijn. Wat ik me afvraag; wie bepaalt wat succes is en wát moet er ontwikkeld worden als je elk kind de beste kansen wil geven?
Volgens het onderzoek zijn er vijf eigenschappen die het meeste bijdragen aan toekomstig succes: zorgvuldigheid, openheid en extraversie, emotionele stabiliteit en goedaardigheid. Bezit ik deze eigenschappen ook en zo ja, waren ze op de basisschool al herkenbaar voor mijn onderwijzers? Ik vraag het aan Albert Sluiter, 25 jaar geleden mijn leraar in groep 8. “Ja, je was zeker zorgvuldig; je schreef alsof het gedrukt was en je was sociaal en extravert. ‘Maar’, zegt hij en ik bereid me voor op wat er komen gaat. “Je kon je ook in jezelf terugtrekken en tegelijk kreeg je alles mee wat er om je heen gebeurde. Je leek met je gedachten mijlenver weg en ik moest echt moeite doen om tot je door te dringen. Ik denk dat je hoog sensitief was. Nou ja, bent.”
Ik laat zijn woorden tot me doordringen en kom tot de voorlopige conclusie dat je er met het benoemen van vijf eigenschappen niet bent. Wie zegt dat je altijd dezelfde eigenschappen in dezelfde mate laat zien en hoe zit het met veranderingen die ieder kind in zijn leven ondergaat? Ik besluit om met deze vragen naar astrologe Soraya Esser te gaan. Astrologie gaat per slot van rekening uit van een uniek energiepatroon dat ieder mens in aanleg heeft en dat wordt beïnvloed door planetaire bewegingen. Na de massaal bekeken DWDD colleges van professor Robbert Dijkgraaf raakt men er langzaam maar zeker aan gewend dat alles energie is. Als we dat voor het universum en de materie om ons heen kunnen accepteren, dan kunnen we dat wellicht ook doen voor ons zelf. Soraya blijkt het artikel uit Trouw ook gelezen te hebben en komt met een verrassende vraag: ‘willen we allemaal succesvol zijn of willen we tevreden zijn’?
Volgens Soraya ontstaat tevredenheid als je puur vanuit je eigen intentie leeft. Dat klinkt mooi maar als ik als volwassene me meer dan eens afvraag wat dat is ‘leven volgens mijn intentie’, hoe moet dat dan met een kind van 8 jaar? Ze legt uit: ‘een horoscoop is in feite een blauwdruk van iemands karakter; eigenschappen, talenten, voorkeuren, angsten, hindernissen. Waar heeft een kind last van, waar heeft hij plezier van, wat gaat hem makkelijk af, wat loopt moeizaam? Een horoscoop gaat vele malen dieper en verder dan een test op het wel of niet bezitten van de vijf eigenschappen die in dat onderzoek worden genoemd. Oké, dat wil ik meteen aannemen, maar hoe zit het dan met die persoonlijke ontwikkeling van kinderen, is dat dan niet nodig?
“Ja, juist wel”, zegt ze. Maar niet vanuit de opvatting dat het doel succes moet zijn. Het gaat om doen waar je goed in bent en tevreden zijn met wie je bent en wat je kunt. Kinderen weten dat instinctief maar door onze opvattingen over succesvol zijn die helaas bijna altijd gebaseerd zijn op goed kunnen leren en een zo hoog mogelijke opleiding volgen, kunnen andere talenten ondergesneeuwd worden. Ik ben niet tegen persoonlijke ontwikkeling, integendeel. Ik zou alleen graag zien dat kinderen niet allemaal langs dezelfde lat worden gelegd. Persoonlijke ontwikkeling is pas écht persoonlijk als je ieder kind de kans geeft om te ontwikkelen wat er van nature in zit. Hoe mooi zou dat zijn, als iedereen op jonge leeftijd al inzicht heeft in zijn talenten en voorkeuren?”
Tja, dat klinkt erg goed. Ik denk terug aan mijn eigen schooltijd. Ik was het kind dat ‘alles’ kon. Goed leren, goed tekenen, goed gymmen, goed zingen. En ik denk aan de woorden van mijn leraar in groep 8. Twaalf was ik toen, 38 nu hij me zegt dat ik soms zo onaanraakbaar was. Ik had het liever eerder geweten, had grag met terugwerkende kracht aandacht voor deze ‘eigenschap’ gehad. Zodat ik beter zou hebben geweten hoe ik met mijn omgeving en mezelf om kon gaan. Het is allemaal goed gekomen; die extra voelsprieten zitten me niet meer in de weg, ik doe er nu vaak mijn voordeel mee. Of ik succesvol ben? In de ogen van de buitenwereld waarschijnlijk wel. Of ik tevreden ben? Met elk inzicht dat ik over mezelf en mijn omgeving krijg een beetje meer.
